अदुवा उत्पादनमा भारत र चीनपछि नेपाल संसारमै तेस्रो स्थानमा पर्छ । नेपालको माटो र हावापानी अदुवाका लागि सुहाउँदो छ । अरू खेती नहुने पाखोबारीमा हुने, बाँदरले नखाने, रोग पनि धेरै नलाग्ने, वनको स्याउलालाई मलका रूपमा प्रयोग गर्न सकिने हुँदा अदुवा नेपालका लागि प्रकृतिको वरदान हो ।
नेपालका पहाडी जिल्लामा खेती अदुवा गरिन्छ । नेपाल अदुवा प्रोफाइल २०१६ को अनुसार ९४ प्रतिशत नेपाली कच्चा अदुवा भारत निकासी हुन्छ । भारतले नेपालबाट अदुवा लगेर प्रशोधन गरी तेस्रो मुलुकलाई बेच्ने गर्छ ।
अदुवाबाट सुगन्धित तेल निकाल्न सकिन्छ । यो तेल औषधि, अत्तर, साबुन, मसलालगायत धेरैमा प्रयोग गरिन्छ । तेस्रो मुलुक निर्यात गर्दा अदुवाभन्दा यसको तेल धेरै सजिलो हुन्छ किनकि एक सय किलो अदुवाको डेढ/दुई लिटर तेल आउँछ । तेल निकालेर बाँकी रहेको अंशबाट अदुवामा हुने तत्व निकाल्न सकिन्छ, जसलाई ‘ओलिगोरेजिन’ भनिन्छ । यसमा अदुवाको औषधीय र मसला गुण दिने तŒव आउँछन् । बाँकी छोक्रा मलका रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । ‘नेपाल अदुवा प्रोफिल २०१६’ का अनुसार नेपाली एक सय केजी अदुवाको ५–६ केजी रेजिन आउँछ ।
नेपालमा पनि धेरै तेल आउने जातका अदुवा लगाउनुपर्छ । नेपाली अदुवामा धेरै रेशा हुन्छन् । रेशा नहुने अदुवा लगाउनुपर्छ । अदुवालाई देशभर ‘टिस्युकल्चर’ गरेर फैलाउन सकिन्छ । अदुवाको जिन (वंशाणुगत गुण) मा सुधार गरेर तेल र रेजिन धेरै उत्पादन हुने अदुवा देशभर लगाउनु आवश्यक छ ।
अदुवाबाट तेल र रेजिन निकाल्ने प्रविधि विकास भइसकेको छ । प्रत्येक गाउँपालिकामा कम्तीमा एउटा तेल र रेजिन निकाल्ने प्रविधि जडान गर्ने हो भने किसानले अदुवा फाल्नुपर्दैन । तेल र रेजिन दुई/तीन वर्षसम्म सञ्चय गर्न सकिन्छ । जुन बेला बजारभाउ पाइन्छ, त्यहीबेला बेच्न सकिन्छ । अदुवाबाट अत्तर, साबुन, स्याम्पुु, कपालमा लगाउने तेल, मलहम बनाउन सकिन्छ ।
अदुवाको तेल प्रयोग गर्दा हुने २१ फाइदा
–अदुवाको तेलले चिन्ता घटाउने ।
–विषाक्त खानाकुरा खाँदा दुखेको पेट ठीक पार्ने ।
–श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या (रुघा, खोकी, कफ, दम) निको पार्ने ।
–महिनावारी हुँदाको दुखाइ कम गर्ने ।
–बाथले हाडजोर्नी दुख्दा प्रयोग गर्न आराम हुने ।
–कीटाणु संक्रमणबाट जोगाउने ।
–सकारात्मक उत्प्रेणा दिने ।
–मुखको दुर्गन्ध हटाउने ।
–मलेरियाबाट जोगाउने ।
–बूढो हुने प्रक्रिया ढिलो गराउने ।
–पिनास ठीक गर्ने ।
–दुखाइको पीडा घटाउने ।
–रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउने ।
–कलेजोलाई स्वस्थ राख्ने ।
–मुटु स्वस्थ राख्ने ।
–कोलस्ट्रोल घटाउने ।
–नपुंशकता र शीघ्रपतन हटाउने ।
–पत्थरी पगाल्ने ।
–कपालको चाया हटाउने ।
–दाद–लुतोलगायत छालाको समस्या हटाउने ।
–क्यान्सर हुन कम गराउने ।
