काठमाडौं । आमनेपालीको भान्छामा दैनिक प्रयोग हुँदै आएका मसला कोरोना–१९ सँग लड्ने औषधिका रूपमा काम गर्न सकिने आयुर्वेद उपचार पद्धतिले देखाएको छ । भान्छामा दैनिक प्रयोगमा आउने सुठो, मरिच, पिप्ला, दालचिनी, अलैंची, असुरो, जेठी मधु, पुदिना, तुलसी, गुर्जोलगायत नियमित सेवनले कोरोना–१९ सँग लड्ने क्षमता वृद्धि गर्न आयुर्वेद उपचार पद्धतिले देखाएको हो ।
राष्ट्रिय आयुर्वेद अनुसन्धान तथा तालिम केन्द्र कीर्तिपुरका कार्यकारी निर्देशक डा. रामआधार यादवले भने, ‘हामीले भान्छामा प्रयोग गर्दै आएका सुठो, मरिच, पिप्ला, दालचिनी, अलैंची, असुरो, जेठी मधु, पुदिना, तुलसी, गुर्जोलगायत नियमित सेवनले शरीरमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाएर कोरोनाविरुद्ध लड्न सहयोग पुग्छ ।’
डा. यादवका अनुसार जडीबुटी प्रयोगले कोरोनाबाट बच्न सकिन्छ । विशेषगरी उमेर पुगेका पाका ज्येष्ठ नागरिक र दीर्घरोगीलाई कोरोनाको जोखिम बढी हुने भएकाले गुर्जोको सेवन अमृत समान हुन्छ । गुर्जो ज्येष्ठ नागरिकमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ । ‘गुर्जो तीतो हुने हुँदा यसलाई सेवन गर्दा रक्तचाप घट्छ भन्ने आमधारणा छ । तर, त्यो गलत हो,’ डा यादवले थपे, ‘यसले उच्च रक्तचाप बढाउने वा घटाउने अनि मधुमेह बढाउने कुनै पनि गर्दैन, रक्तचाप सही राख्न र मधुमेहका लागि उपयोगी छ ।’
कोरोना संक्रमण हुँदा श्वासप्रश्वासमा अप्ठेरो पर्ने भएकाले यस्तो समस्या हुनै नदिन असुरोको पातको काँडा बनाएर सेवन गर्दा रोगसँग लड्ने क्षमता बढ्ने उनको अध्ययनले बताउँछ । ‘कोरोना पोजेटिभ देखिएका बिरामीसँग भौतिक दूरी कायम राख्ने हो तर भावनात्मक दूरी नजिक हुनुपर्छ,’ डा. यादवले भने, ‘संक्रमितलाई ढाडस र साहस प्रदान गरेर बिरामीको मनोबल सधैं उच्च राख्नुपर्छ ।’ रोग लागेपछि उपचार गर्नुभन्दा रोग लाग्नै नदिनु उत्तम हुने हुँदा फ्रिजमा राखेको खानेकुरा नखाने, सकेसम्म ताजा बनाएर खाने बानी बसाल्ने, भान्छा प्रयोग हुने ७० प्रतिशतभन्दा बढी मसलामा औषधिजन्य गुण हुने भएकाले त्यसको प्रयोग गर्ने आदि गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।
कोरोना महामारीपछि स्यानिटाइजरको प्रयोग व्यापक बनेको छ । तर, घर र कार्यालय जहाँ साबुनपानी पाइन्छ, त्यस्ता ठाउँमा स्यानिटाइजर प्रयोग गर्नुभन्दा सकेसम्म साबुनपानीले हात धुने बानी बसाल्नु उपयुक्त हुने डा. यादवको सुझाव छ ।
क्रियाशील पत्रकार महिला (डब्लुडब्लुजे) ले बेलायतको बर्नमाउथ विश्वविद्यालयको सहयोगमा आयोजित कार्यक्रममा डा. यादवले आयुर्वेद वैज्ञानिक विधि भएको र त्यसको प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुने बताए ।
डा. यादवका अनुसार हालसम्म कीर्तिपुर अस्पतालमा २९६ जना बिरामी आएकामा २०९ जनाको पीसीआर परीक्षणमा पोजेटिभ देखिएको छ । पोजेटिभ देखिएका बिरामीलाई पुनः एक सातापछि अर्को परीक्षण गराउने गरिएको छ । त्यसमध्ये ठीक भएर नेगेटिभ रिपोर्ट आएर १८४ जना घर फर्किसकेका छन् ।
डब्लुडब्लुजेका अध्यक्ष अमिका राजथलाले आयुर्वेद प्रयोगले चीनमा पनि कोरोना नियन्त्रणमा ठूलो भूमिका निर्वाह गरेकाले नेपालमा पनि यसको प्रयोग गरी फाइदा लिन सकिने उद्देश्यले कार्यक्रम गरेको सुनाइन् ।
